Beton Slump Deneyi (Kıvam Testi)

Slump deneyi nedir?

Betonun sahip olduğu kıvam sınıfını belirlemek amacıyla genellikle şantiye ortamında pratik bir biçimde uygulanabilen deney yöntemine beton slump deneyi denir.

Slump Deneyinde Kullanılan Araç ve Gereçler:

• Çökme Konisi: (Taban çapı 200 ± 2 mm, üst çapı: 100 ± 2 mm, yüksekliği: 300 ± 2 mm olan çelik koni)
• Huni: (Çökme konisinin üst boşluğuna oturabilecek ölçülere sahip, beton dökümünü sağlayan metal aparat)
• Şişleme (Sıkıştırma) Çubuğu: (Uzunluğu 600 ± 5 mm olan, çapı 16 ± 1 mm olanyuvarlak uçlu çelik çubuk)
• Zemin Tepsisi: (Su emme özelliği bulunmayan, çökme konisini üzerine koyacağımız, düze ve esnek yapıda olmayan plaka)
• El Küreği: (Ağız kısmı kare şeklinde olan kürek)
• Şeritmetre veya Çelikmetre
• Çelik Fırça: (Çökme konisinin işlemler tamamlandıktan sonra yıkanması esnasında fırçalanarak temizlenmesini sağlayan sert uçlu aparat)

Slump Deneyi Nasıl Yapılır?

Öncelikle aşağıda tüm aşamaları verilen deney işlemi oldukça seri bir biçimde yapılmalıdır. Öyle ki deneyin başlangıcından bitimine dek geçecek süre 2,5 dakikayı aşmamalıdır.

Slump deneyinin şantiye ortamında gerçekleşeceğini dikkate aldığımızda;

1. Şantiyeye gelen beton mikserinden bir el arabası (yaklaşık 35 kg) beton el arabasına doldurulur ve bir süre karıştırılır.
2. Zemin Tepsisi düz bir zemin üzerine yerleştirilir. Sonrasında su ile ıslatılıp silinerek nemlenmesi sağlanır.
3. Çökme konisi ve huni de tıpkı zemin tepsisi gibi ıslatılarak nemlenmesi sağlanır.
4. Çökme konisi zemin tepsisi üzerine oturtulur. Koninin başlık kısmına ise huni yerleştirilir. Burada huni kullanmak zorunlu değildir. Huni kullanımının amacı betonun el küreği ile çökme konisine dökülmesi esnasında dışarıya taşmaların önüne geçmektir.
5. El küreğimiz ile betonu çökme konisine doldurma işlemine geçmeden önce çökme konisinin alt kenarlarında bulunan iki kulakçığa her iki ayağımızla bastırmamız gerekmektedir. Çünkü betonu koniye doldurduğumuz esnada alt kısımlardan sızıntı olmasının engellenmesi gerekmektedir.
6. Şimdi koniye beton doldurma işlemine geçebiliriz. Doldurma işlemimiz 3 aşamada gerçekleşecektir.
7. İlk aşamada el küreğimiz ile çökme konisinin 1/3’lük kısmını dolduruyoruz; sonrasında sıkıştırma (şişleme) çubuğumuzla 25 kez, her birisi değişik noktalara gelecek şekilde şişleme işlemimizi yapıyoruz. İkinci aşamada yine el küreğimizle çökme konisinin 2/3’lük kısmını dolduracak kadar betonu döküyoruz; ardından ilk aşamada belirtilen şekilde 25 kez şişleme işlemini tekrardan yapıyoruz. Son aşamada ise çökme konisini en üst noktasına kadar doldurarak yeniden 25 kez şişleme işlemi yapıyoruz.
8. Burada yapılan şişleme işlemi betonun yüzeye eşit dağılmasını sağlama amacı taşımaktadır.
9. Çökme konisini tutamaklarından tutarak takribi 5 ile 10 saniye arasında olacak şekilde sabit bir hızla yukarıya doğru düz bir şekilde çekip çıkartalım. (Burada koniyi çıkrama işlemi esnasında çok hızlı çekmemiz veya 10 saniyenin üzerine çıkacak yavaşlıkta çıkarmamız deneyin sağlıklı sonuç vermesinin önüne geçecektir. Öte yandan koniyi döndürerek veya sallayarak çıkarmamızda uygun olmayacaktır) Böylelikle taze beton kendi ağırlığıyla çökerek yayılır.
10. Son aşamada çökme konimizin üst yüzeyi ile beton üst seviyesi arasında yükseklik şeritmetre veya çelikmetre yardımıylaölçülerek not edilir. Not edilen çökme değeri aşağıda verilen Slump Sınıfları tablosundan bulunarak karşılığı olan Slump Kıvam Sınıfı bulunmuş olur.
11. Slump ekipmanlarımızı sürekli kullanacağımız göz önüne bulundurularak su ve fırça eşliğinde temizleyip bir sonraki kullanıma hazır halde kaldırmalıyız.

Slump Değeri Kaç Olmalıdır?

Bazı takipçilerimizden “slump değeri kaç çıkarsa sipariş ettiğimiz betonun daha kaliteli olduğunu anlarız” şeklinde sorular almaktayız. Öncelikle “Slump değeri şu aralıkta olursa her zaman için daha iyi olacaktır” şeklinde kesin ve genel ifadeler kullanmak doğru bir yaklaşım olmayacaktır.

Slump değeri aşağıda maddeler halinde belirtilen koşullar göz önünde bulundurularak tarafımızca belirlenmelidir:

• Hava Sıcaklıkları
• Taşıma Mesafeleri
• Yetersiz işçilik durumları
• Döküm gerçekleştirilecek alan

Ülkemizdeki şantiyelerde genel olarak taşıma ve yerleştirme kolaylığı gibi nedenlerden ötürü akışkanlığı görece daha yüksek olan S4 kıvam sınıfı (16-20 cm arası çökme) tercih edilmektedir. Böylelikle yaşanacak olumsuz durumlar sonucu ortaya çıkacak kıvam kaybının tolere edilebilir seviyelerde kalacağı düşünülmektedir.

Slump Deneyi ve Kıvam Sınıfı İlişkisi

Kıvam en kısa tabir ile betonun hareket edebilme ve akışkanlık yeteneğidir. Kıvam sınıfı veya slump değeri, kullanım alanına, işçiliğe ve hava şartlarına bağlı olarak kullanıcılar tarafından seçilerek beton santralinden sipariş edilmektedir.

Ancak kıvam sınıfının belirlenmesi ve sonrasında slump testi ile doğrulamasının yapılması oldukça önemlidir.

Hazır Beton dökümü özellikle radye temel veya kolon-kiriş birleşimi gibi demir sıklığının arttığı alanlarda yapılacaksa betonun kıvamının ve akışkanlığının yüksek olması tercih edilir. Bu gibi yerlerde genellikle S4 Kıvam Sınıfı (çökme değeri: 16-20 cm) olan beton sipariş edilir ve şantiyemize geldiğinde slump deneyi ile sağlaması yapılır.

Bir başka örnek verecek olursak; beton santralinin şantiyemize uzak olması ve hava sıcaklıklarının da yüksek olması durumunda sipariş ettiğimiz beton henüz şantiyeye ulaşmadan kıvam kaybına uğrayabilir. Hava sıcaklığının yüksek olması beton içerisindeki karışım suyunun buharlaşmasına sebep olarak kıvam kaybı yaşatabilirken, uzak mesafe taşıma durumlarında mikserin yeterli karıştırma gerçekleştirmemesi durumu kıvam kayıplarına sebep olmaktadır.

Tüm bunların dışında kalifiye olmayan işçilik sorunları da göz önünde bulundurulmalıdır. Örneğin kıvam sınıfı düşük bir betona şantiyede ilave su verilmesi gibi durumların olabildiği gibi vibratör uygulamasının yenlış veya yetersiz yapılabileceği ihtimalleri de göz önünde bulundurulmalıdır.

Slump deneyi ile ilgili bir video anlatım