İçindekiler
İnşaat Çiroz Demiri Nedir?
Betonarme binalarda kolon ve perde gibi taşıyıcı elemanların düşey donatıları arasına yerleştirilerek bu donatıları birbirine bağlayan ve ayrıca aralarındaki mesafenin de sabit kalarak korunmasını amaçlayan; uç kısımları kıvrılmış inşaat çubuklarına inşaat çiroz demiri denilmektedir.
İnşaat çiroz demiri hakkında en basit ve kısa tanımlamayı yaptıktan çiroz demirleri ne işe yarar kısaca göz atabiliriz.
İnşaat Çiroz Demiri Ne İşe Yarar, Görevleri Nelerdir?
- Düşey donatıları birbirine bağlayarak kenetlenmesini sağlamasından dolayı, gerek beton dökümü esnasında gerekse deprem anında kolon ve perde gibi taşıyıcı elemanların düşey donatılarının yer değiştirmesini önler.
- Yine kenetlenmeyi sağlamasından dolayı, düşey donatılar arasındaki mesafenin korunmasını katkı verir.
- Düşey donatıların burkulma boyunun azalmasına katkı sağlar.
- Deprem esnasında oluşacak yatay kuvvetlere karşı koyarlar.
- Basınç etkisi altında oluşacak yanal kuvvetleri etriye ile birlikte taşırlar.
Çiroz Demiri İle İlgili Dikkat Edilecek Hususlar
- Deprem Yönetmeliğinde çirozların bir ucunun 90 derece bükülebilmesine olanak sağlanmasına rağmen her iki ucunun da 135 derece bükülmesi kenetlenmenin tam olarak gerçekleşmesi bakımından uygun olacaktır.
- Deprem Yönetmeliğine göre:
- Kritik Perde Yüksekliği boyunca – en az 10 adet/m2
- Kritik Perde Yüksekliği dışında – en az 4 adet/m2
- Olacak şekilde çiroz kullanılması gerektiği belirtilmektedir.
- Çiroz inşaat demirleri düşey donatılara sağlam bir tel yardımıyla sıkıca bağlanmalıdır. Şayet bu işlem uygun bir biçimde yapılmaz ise beton dökümü esnasında ve vibratör uygulanması aşamasında çiroz demirlerinin yerinden çıkmasıyla karşılaşılabilir.
- Çiroz demirleri düşey donatıları dışa bakan yüzeylerinden sarmalıdır.
- Bütün deprem bölgelerinde, süneklik düzeyi yüksek veya süneklik düzeyi normal olan tüm betonarme sistemlerin kolonlarında, kolon-kiriş birleşim bölgelerinde, perde uç bölgelerinde ve kiriş sarılma bölgelerinde kullanılan çirozlar, özel deprem çirozu olarak Deprem Yönetmeliğinde belirtilen şartlara göre düzenlenmelidir.
- . Özel deprem çirozlarının çapı ve aralığı, etriyelerin çapı ve aralığı ile aynı olmalıdır.
Çiroz ve Etriye Arasındaki Farklar Nelerdir?
. Çiroz ve etriye arasındaki en temel farkı şöyle özetlemek doğru olacaktır. Çiroz, en basit tanımıyla düşey donatıları tutarak aralarındaki mesafenin sabit kalmasını sağlar; bunun yanında düşey donatıların burkulma boyunu azaltır ve yanal yer değiştirmelerinin önüne geçer. Etriye ise kolon, kiriş ve perde gibi taşıyıcı elemanlarda bulunan düşey donatıları çepeçevre sararak kesme kuvveti ve burulma momentini karşılar.
. Diğer taraftan etriyeler çift yönlü (x ve y) çalışırken, çirozlar tek yönlü (ya x veya y) çalışmaktadırlar.
Deprem Yönetmeliğine Göre Özel Deprem Çirozlarıyla İlgili Bazı Bölümler
3.2.8. Özel Deprem Etriyeleri ve Çirozları
Bütün deprem bölgelerinde, süneklik düzeyi yüksek veya süneklik düzeyi normal olan tüm betonarme sistemlerin kolonlarında, kolon-kiriş birleşim bölgelerinde, perde uç bölgelerinde ve kiriş sarılma bölgelerinde kullanılan etriyeler özel deprem etriyesi, çirozlar ise özel deprem çirozu olarak düzenlenecektir. Özel deprem etriye ve çirozlarının sağlaması gerekli koşullar aşağıda verilmiştir (Şekil 3.1)
3.2.8.1 – Özel deprem etriyelerinin her iki ucunda mutlaka 135 derece kıvrımlı kancalar bulunacaktır. Özel deprem çirozlarında ise bir uçta 90 derece kıvrımlı kanca yapılabilir. Bu durumda kolonun veya perdenin bir yüzünde, kanca kıvrımları 135 derece ve 90 derece olan çirozlar hem yatay hem de düşey doğrultuda şaşırtmalı olarak düzenlenecektir. 135 derece kıvrımlı kancalar, ∅ enine donatı çapını göstermek üzere, ≥ 6φ(10φ) ≥ 80 mm (100 mm) 135° Çap ≥ 5φetr 33 en az 5∅ çaplı daire etrafında bükülecektir. Kancaların boyu kıvrımdaki en son teğet noktasından itibaren, düz yüzeyli çubuklarda 10∅ ve 100 mm’den, nervürlü çubuklarda ise 6∅ ve 80 mm’den az olmayacaktır.
3.2.8.2 – Özel deprem etriyeleri boyuna donatıyı dıştan kavrayacak ve kancaları aynı boyuna donatı etrafında kapanacaktır. Özel deprem çirozlarının çapı ve aralığı, etriyelerin çap ve aralığı ile aynı olacaktır. Çirozlar, her iki uçlarında mutlaka boyuna donatıları saracaktır. Etriyeler ve çirozlar beton dökülürken oynamayacak.
…………
3.6.2. Perde Uç Bölgeleri ve Kritik Perde Yüksekliği
3.6.3.3 – Uç bölgeleri dışında, perde gövdelerinin her iki yüzündeki donatı ağları, beher metrekare perde yüzünde en az 4 adet özel deprem çirozu ile karşılıklı olarak bağlanacaktır. Ancak 3.6.2.2’de tanımlanan kritik perde yüksekliği boyunca, uç bölgeleri dışındaki beher metrekare perde yüzünde en az 10 adet özel deprem çirozu kullanılacaktır. Çirozların çapı, en az yatay donatının çapı kadar olacaktır.
